Anemi (kansızlık), kandaki alyuvar hücrelerinin normal değerlerden daha az olması durumudur. Anemi aynı zamanda alyuvar hücreleriniz yeterli miktarda hemoglobin içermiyorsa da görülebilir. Hemoglobin, kana kırmızı rengini veren demirce zengin bir proteindir. Bu protein alyuvar hücrelerine, oksijenin akciğerlerden vücudun diğer kısımlarına taşınması sırasında yardım eder. Anemi durumunda, vücudunuzdaki kanınızda yeterli miktarda oksijen taşınamaz. Bunun sonucu olarak da yorgun ve halsiz hissedersiniz. Ayrıca nefes darlığı,baş dönmesi ya da baş ağrısı da kansızlığın belirtileridir. Ağır ve uzun süreli anemi, kalbinize, beyninize ve diğer organlarınıza zarar verebilir.
Kan, alyuvar(kırmızı kan hücresi), akyuvar (beyaz kan hücresi), tombositler ve plazma (kanın sıvı bölümü) dan oluşur. Alyuvarlar oksijeni taşırlar ve vücuttan karbondioksiti uzaklaştırırlar. Bu hücreler kemik iliğinde üretilirler. Akyuvarlar ve trombositler de kemik iliğinde üretilirler. Akyuvarlar, vücudun enfeksiyon ile savaşmasına yardımcı olur. Trombositler kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücrelerdir. Bazı anemi tiplerinde, bu üç kan hücresinin de miktarında azalma görülebilir.
Aneminin üç temel nedeni vardır:
•Kan kaybı,
•Alyuvar hücrelerinin üretiminin az olması,
•Alyuvar hücrelerinin yıkımının fazla olması.
Bu durumlar bir hastalık ya da başka faktörlere bağlı olarak gelişebilir.
Kan kaybı: Aneminin en yaygın nedenidir ve demir eksikliği anemisi olarak ifade edilir. Kan kaybı kısa ya da uzun süreli olabilir. Regl döneminin ağır ve yoğun geçmesi, idrarda ya da sindirim sisteminde kanama olması, ameliyat, travma ve kanser bu tür anemiye neden olabilir.
Alyuvar hücrelerinin üretiminin az olması: Kazanılmış veya kalıtsal faktörler, vücudunuzun yeteri miktarda kırmızı kan hücresi yapmasına engel olabilir. Kalıtsal, anemiye neden olan faktörlerin anne ve babanızdan size miras kalması durumunu tanımlar. Kazanılmış faktörler ise yetersiz beslenme, hormon dengesizliği, varolan hastalık durumu ve hamileliktir.
Beslenme: Demir, folik asit ve B12 vitamini açısından yetersiz bir beslenme programı uyguluyor olmanız, alyuvar hücre üretimini düşürebilir. Bu üretim için vücudunuz aynı zamanda C vitamini, B2 vitamini, ve bakıra ihtiyacı vardır. Yeterince iyi besleniyor olsanız bile besinlerin emiliminin azaldığı durumlarda da vücudunuzdaki alyuvar üretimi azalır.
Hormonlar: Vücudunuzun alyuvar hücresi üretebilmesi için eritpotein hormonuna ihtiyacı vardır. Bu hormon kemik iliğini alyuvar hücre üretimi için uyaran tetikleyen hormondur. Bu hormon seviyesini ndüşük olması, alyuvar üretimini azaltıp anemiye neden olabilir.
Hastalıklar ve tedavileri: Böbrek rahatsızlıkları ve kanser gibi kronik hastalıklar vücudunuzun yeterli miktarda alyuvar üretmesini zorlaştırabilir. Bazı kanser tedavileri kemik iliğine ya da alyuvar hücrelerinin oksijen taşıma yeteneğine zarar verebilir.
Hamilelik: Hamilelik sürecinde kandaki folik asit ve demir miktarının düşmesine bağlı olarak anemi görülebilir. Hamileliğin ilk 6 ayında, kanın plazması (kanın sıvı kısmı) alyuvar hücrelerinden daha hızlı artış gösterir. Bu durum kanı sulandırır ve anemiye neden olabilir.
Kimler risk altında?
Anemi sık görülen bir problemdir. Tüm ırklarda, etnik gruplarda ve tüm yaşlarda görülebilir. Hem erkekler hem kadınlar risk altındadır. Ancak kadınlar doğurganlık yaşında iken ,regl kanamalarına bağlı olarak daha yüksek risk altındadırlar. Bazı bebekler doğumdan sonraki bir yıl içerisinde, demir eksikliğine bağlı gelişen anemi açısından risk altındadır. 1-2 yaşındaki çocuklar da risk altındadır. Özellikle çok fazla inek sütü tüketiyorlarsa demir açısından eksik besleniyorlardır çünkü inek sütü demir açısından fakir bir gıdadır. Çocuğun karnını inek sütü ile doyuruyor olması, demirce zengin diğer besinlerden tüketmesine engel olur ve böylelikle vücudu için ihtiyacı olan demiri alamaz.
Anemi belirtileri
•Nefes darlığı
•Baş dönmesi
•Baş ağrısı
•Yüzün solgun olması
•El ve ayakların soğuk olması
•Göğüs ağrısı
Bu belirtilerin görülmesinin nedeni, anemi nedeni ile kalbinizin vücudunuza oksijen göndermek için daha çok çalışmak zorunda kalmasıdır. Anemi rahatsızlığı olan bazı hastalarda aritmi problemi görülmektedir. Aritmi, kalp atışındaki düzensizliktir. İlerleyen süreçte, aritmi problemi kalbinizde hasara, muhtemelen de kalp krizine neden olabilir. Anemi ilerleyen evrelerde, vücudunuza yeterli miktarda kan ulaşmadığı için diğer organlarınıza da zarar verecektir. Vücudunuz zayıf kalacağı için başka hastalıklara yakalanma riskiniz de artabilir.
Anemi Nasıl Tedavi Edilir?
Doktorunuz öncelikle aile geçmişinize ve sağlık geçmişinize bakarak teşhis koyacaktır. Teşhis esnasında fiziksel muayene, tam kan tahlili ve diğer durumlar göz önünde bulundurulacaktır. Anemi tedavisi aneminin tipine göre değişiklik göstermektedir. Tedavi, beslenme değişikliği ya da beslenme desteği, ilaç, ameliyat ya da kan kaybını tedavi etmek üzerine farklı yollarla yapılabilir.
Anemi nasıl önlenebilir?
Özellikle demir ve vitamin eksikliğine bağlı olan anemi tipini engellemek sizin elinizdedir. Beslenme programınızda yapacağınız değişiklikler ve beslenme destekleri bu tip aneminin tekrarlamasını engelleyecektir. Diğer anemi tipleri için gerekli olan tedavi yöntemi ile ilgili en sağlıklı yol doktorunuza danışmaktır. Anemi genellikle tedavi edilebilir, kontrol altına alınabilir. Anemi belirtileriniz varsa en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurunuz ve tedavi olunuz. Tedavi ile enerji seviyeniz artar, kendinizi daha iyi hissedersiniz, yaşam kaliteniz artar ve ömrünüz uzar. Uygun tedaviler ile pek çok anemi tipi tedavi edilebilmektedir. Ancak bazı durumlarda (kalıtsal, kronik hastalık ya da travmaya bağlı anemi) tedavisi daha zordur.
Doktorunuzu ziyaret ettiğinizde şikâyetlerinizi doğru bir şekilde ifade etmeye özen göstermeyi unutmayınız.
Sağlıklı Günler Dileriz
21/03/2014
Çeviri: Figen Selli
Danışman: Çiğdem Selli Karakaya
Kaynak: NIH Senior Health
http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/anemia/