Ercan ÇELİK
İspanya'dan 1497 yılında tehcir edilerek Osmanlı Devleti'ne sığınan ve o zaman Aydın vilayetinin sancak merkezi olan Tire'ye yerleştirilen Musevilerin getirdiği "karambol" oyunu, günümüzde sadece burada devam ettiriliyor. "Elle oynanan bilardo" olarak da tanımlanan oyun, ilçede herkes tarafından bilmesine rağmen oynayanların sayısı gün geçtikçe azalıyor.
Tire dışında pek bilinmeyen bu oyunun tanıtımı ve yaygınlaşması için Tire Karambol Oyunu Kültür ve Dayanışma Derneği kuruldu. Derneğin Başkanı Mustafa Üşümüş, Başkan Yardımcısı ise Şakir Sakartepe oldu. Tire’de karambol oynayan oyunculardan oluşan üyeleriyle dernek, faaliyete başladı.
Dernek yönetimi, HaberTire’ye yaptığı açıklamada, “İlçemizin en köklü kültür miraslarından biri olan karambol oyunumuzun yok olup gitmesine izin veremeyiz. Biz karambol oyuncuları olarak dernekleşerek, kültürümüzün nadide bir parçası olan karambol oyununu yaşatıp, yaygınlaştırmayı amaçlıyoruz. Bu süreçte Tire Belediyesi’ne ve sayın Başkan Salih Atakan Duran’a da bize verdiği desteklerden dolayı teşekkür ediyoruz. Önümüzdeki süreçte, Tire’de karambol ile ilgili pek çok etkinliğe imza atacağız. Böylece, gelecek nesillere de bu mirasımızı aktarmış olacağız.” Denildi.
KARAMBOL OYUNU HAKKINDA
Önceleri Bayındır ve Ödemiş ilçelerinde de oynanan, Tire'deki birçok kahvehanenin bahçesinde sahası bulunan karambol, günümüzde yalnızca üç yerde var. Bunlardan en bilineni de Alay Parkı. Karambol için 12x4 metrelik, parlak beton zemin gerekiyor. Sahanın kenarları, kaliteli ahşapla çevriliyor. Çok dayanıklı bir ağaç olan şimşirden yapılan toplar, "meşe" olarak adlandırılıyor. Meşe yapımı ustası Burhanettin Bezdegümeli de derneğin kurucu üyelerinden. Oyuncular, topları parlatarak bakım yapıyor. Herkesin kendine ait topu var, neredeyse 50-60 yıl boyunca aynısını kullanıyorlar. Karambol, iki ya da eşli olarak dört kişi tarafından oynanıyor. Saha üzerine, belli aralıklarla küçük çubuklar diziliyor, bunlara "lek" deniyor. Bilardoya çok benzeyen bu oyunun tek farkı, toplara elle vurulması. Önce her oyuncu, sırayla başlama bandından atış yapıyor. Lekleri vuran, ilk atış hakkını elde ediyor. Amaç, diğer oyuncuların meşelerini vurarak oyundan çıkarmak. Hiçbir lek vurulamazsa, atış önceliği değişmeden devam eder. İki ekipten biri, diğer oyuncuların meşelerini vurarak çıkarabilirse bir sayı alıyor. Oyun, sekizinci sayıda bitiyor.