Anızları neden yakmamalıyız?

Merhaba,

Ocak 2015 itibari ile Tema Vakfı İlçe Gönüllü Sorumlusu olarak göreve başladım. Güzel ilçemizin doğal varlıklarını korumak, doğal varlıklarına yenilerini eklemek, orman alanlarımızı arttırmak, Tire halkını geri dönüşüm konusunda bilinçlendirmek, çocuklarımızın doğaya ve çevresine saygılı bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlamak için Tirelileri hep birlikte çalışmaya Tema gönüllüsü olmaya davet ediyorum.

Köşemizde Kadın, Spor ve Sağlığın yanı sıra zaman zaman Doğa ve Çevre ile ilgili de bilgilendirme yazıları paylaşacağız.

Anızın en uygun kullanılan anlamı "Ekinler biçildikten sonra tarlada kalan köklü sap kısımlarıdır" (ER,1991), (Çevre dergisi, sayı 5, 1992).

Anız yakma birçok anlama gelmekle birlikte en çok kullanılanları; toprak içinde kalan bitki kökü, nadasa bırakılmaksızın ekilen tarla, mısır sapı, biçilmeden toprakta kalan saplar, tarla sınırındaki otlar (hendek veya tümsekler), tarla bozumu, hasat zamanı, nadasa bırakılan tarla, iğde dikeni gibidir. 

Çiftçiler anızı bir alışkanlık olarak doğru bir tarımsal uygulama yaptıklarını düşünerek yaparlar. Anızın toprağa, bitkiye ve topraktaki canlılara verdiği zararı düşünmezler.

Anız çiftçi açısından hangi kolaylıkları sağlar;

• Bitki artıkları çok kolay, masrafsız ve çabuk yok edilir,

• Sürümü kolaylaştırır, dolaysıyla enerji masrafları azalır. (Toprak işlemesiz tarımda mibzerle ekimi kolaylaştırır.)

• İkinci ürün yetiştirmek için zaman tasarrufu sağlar,

• Sap ve bitki artıkları üzerindeki artıklar yok edilir,

• Yüksek verim beklentisi oluşturur ya da inanılır,

• Saplarda, bitki artıklarında ve toprak yüzeyine yakın yerde barınan çeşitli hastalık

(yaprak lekesi, sap ve kök çürüklüğü, erken fide yanıklığı ve solgunluk) ve zararlıların

(özellikle yabani yulaf, brom, tilkikuyruğu ve diğer buğdaygiller) azaltılmasını sağlar,

• Yabancı ot tohumları azaltılır ya da yok edilir.

• Anız yakma, topraktaki fiziksel ve kimyasal yapıyı bozması ve organik maddeye zarar vermesinden dolayı verimi düşürür,

• Toprakta bulunan bitki besin elementlerini yok ettiğinden bitkilerin beslenme ortamını yok eder,

• Anız yakılan alanlarda kaybolan organik maddenin yerine suni gübre konularak toprağın yapısı iyileştirmeye çalışıldığından daha fazla gübre kullanımına yol açar. Dolaysıyla çevreye zarar verir ve su kaynaklarının kirlenmesine neden olabilir.

• Toprak canlı bir varlıktır. Anız yakma ile toprak canlılığı etkilenir ve birçok maddelerle oluşturulan yaşam ortamı yakılarak yok edilir,

• Anız yakımı ile toprak korumasız kalır. Su ve rüzgâr erozyonuna uğrar. Toprağın verimi organik üst tabakası erozyonla taşınarak verimsizleşir,

• Toprak yorgunluğu artar,

• Toprak yağmur suları ile taşınır ve toprak içerisinde toprağın açtığı kanallar çöktüğü için su depolanmaz,

• Doğal denge bozulur,

• Yangınlardan çıkan dumanlar özellikle karayolu kenarında sürücülerin görüş mesafesini kapattığından tehlike yaratır, hava kirliliğine sebep olur,

• Anız yangınları genelde kontrolsüz ve izinsizdir. Bu yangınların diğer tarlalara sıçramasıyla istenmeyen sonuçlara neden olur. Hasad edilmemiş tarlaların, meyve bahçelerinin, bu tarlalarda yaşayan ve ekolojinin bir parçası olan yaban hayvanlarının dumandan zehirlenmesi ya da yanması sonucu ölmesi, tarla kenarlarında varsa

çitlerin, kamuya ait telefon veya elektrik direklerinin, çiftçi barınakların yanmasına

sebep olunur. Yine bu yangınları rüzgarın savurucu etkisiyle ormanlar ya da yerleşim yerlerinde yangınların çıkmasına sebep olmaktadır.

Ülkemiz topraklan birinci derecede erozyon kuşağı içinde bulunmaktadır. Anız yakmanın

toprak özelliklerine olan olumsuz etkileri erozyon için de geçerlidir. Bu konuda yapılan

çalışmalar kurak ve yarı kurak bölgelerde toprak ve su kaybı yönünde ağırlık kazanmıştır.

Anız örtülü tarımda bitki artıkları, toprağı yağmur damlalarının direkt etkisinden

korumakta, toprağın sıçratılmasına ve sürüklenmesine engel olmaktadır. Yağışın

emilmesi, serin ve nemli bir toprak ortamı oluşturulması, buharlaşmanın azaltılması,

Kumusun artırılması ve sonuçta verimin artması anız örtülü tarımın yararları olarak

sıralanmaktadır (AKALAN, 1974).

Ülkemizdeki çiftçileri anız yakmamaları konusunda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

yetkililerinin çeşitli eğitimleriyle bilinçli hale getirilmeye çalışmakta ama yeterli

olunamamakta yada çiftçi ikna edilememektedir. Çiftçinin anız yakarak toprağa ve üreteceği

bir sonraki ürüne fayda sağlamadığı ve çok zarar verdiği, toprağı fakirleştirerek geçim

kaynağını azatlığı inandırıcı bir şekilde anlatılabilirse çiftçi anız yakmayı bırakacaktır. Yinede

ikna olmayanlar için Yasal tedbirler uygulanmalıdır.

Anız yakan kişilere 2872 Sayılı Çevre Kanunu, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 6831 sayılı

orman kanunu, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu gereğince hapis ve para cezası bulunmaktadır.

Anız yakma yasağına uymayanlar hakkında ilgili kurumlarca cezai işlem uygulanacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 10 Ocak 2012 tarih ve 28169 sayılı resmi gazetede yayınlanan 2012/1 nolu Tebliğ’inin, l. bendinde “anız yakanlara her dekar için 31,39 TL idari para cezası verilir. Anız yakma fiilinin orman ve sulak alanlara bitişik yerler ile meskun mahallerde işlenmesi durumunda ceza beş kat artırılır.” Denilmektedir.

Anız yakılmasıyla ilgili İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Valilik, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Orman İşletme Müdürlüğü, Jandarma teşkilatı ve köy muhtarlıkları hem yetkili

hem de sorumlu konumundadır. Muhtarlar ve kamu görevlileri anız yakma olayının olduğu

tarlanın durumunu ve duyum aldıktan sonra tutanakla tespit edip, idari ve adli mercilere

sunacaklardır.

Sağlıklı Günler Dileriz