Anestezi ile ilgili bilinmesi gerekenler

Her birey ameliyat olması gerektiğini öğrendiğinde endişe duyabilir. Yaygın olarak endişe duyulan konulardan biri ise anestezi altına girecek olmaktır. Bu endişenin etkisi altında iken kişinin aklına ‘Hafıza mı kaybedecek miyim?’ ‘Uyandığımda nasıl hissedeceğim?’ ‘Anestezi güvenli mi?’ gibi sorular gelebilir.

Her gün yaklaşık 60.000 kişi anestezi altında ameliyat olmaktadır. Anestezi yardımı ile ameliyat hem doktor hem de hasta için daha kolay hale gelir. Genel anestezi hastanın operasyon boyunca bilinçsiz halde hareket etmeden durmasını ve acıyı hissetmemesini sağlar.

Günümüzden 150 yıldan daha fazla süre önce, Amerika’da bir dişçi anestezik ilacın ameliyat esnasında acıyı bloke ettiğini fark etmiş ve birkaç hafta içerisinde bu ilaç Avustralya’da, Avrupa’da ve dünyanın diğer ülkelerinde kullanılmaya başlamıştır. Genel anestezi tedavi yöntemlerinde köklü değişikliğe neden olmuştur. Açık kalp ameliyatı, beyin ameliyatı, organ nakli gibi hayat kurtaran ameliyatlar yapılabilir hale gelmiştir. 

Lokal anestezi vücudun uygulanan bölümünü etkilerken, genel anestezi vücudun tamamını etkilemektedir. Lokal anestezi- dişçide uygulanan novokain gibi- kısa süreliğine vücudunuzun küçük bir alanını etkiler. Bölgesel anestezi lokal anesteziye göre daha büyük bir alanı etkiler-örneğin belden aşağısı- ve etki birkaç saatliğine olabilir. Lokal ve bölgesel anestezi ile ameliyat olan kişiler çoğunlukla ameliyat esnasında uyanıktırlar. Ancak genel anestezi büyük ameliyatlarda bilinçsiz (baygın) olmanızın önem arz ettiği ameliyatlarda kullanılmaktadır.

Anestezik etkiyi sağlayacak olan ilaç, nefes yoluyla gaz formunda ya da direk olarak kana damar içine verilebilir. Bu ilaçların pek çoğu vücuttan hızlıca kaybolur bu nedenle ameliyat esnasında ilaç verilmeye devam edilmelidir. Anestezi uzmanı ya da anestezi hemşiresi hastanın hayati değerlerini (kalp atışı, vücut sıcaklığı, kan basıncı, nefes) kontrol ederek uygun dozu verir.

Anestezi uygulanan kişinin ameliyat esnasında uykuda olduğu ifadesi kullanıyor olsa da durum daha çok geriye döndürülebilir koma şeklindedir. En derin uykuda dahi kişi dokunulduğunda uyanır ancak anestezi altında iken kişi uyandırılamaz, hiç bir şey hissetmez, hareket edemez ve olanları hatırlayamaz. Anestezik ilaç verildikten ve hasta bilinçsiz hale geldikten sonra, anestezi uzmanı monitörler yardımı ile hastayı bu konumda tutar. Çok nadir olarak görülse de bazen işler yolunda gitmeyebilir. Her 1000 ila 2000 ameliyattan birinde hasta bilinçsiz olsa da acıyı hissedebilmektedir. Doktorların konuşmalarını duyabilir ve ameliyat sonrası bunu hatırlayabilirler ancak ameliyat esnasında acıyı hissettiklerini doktorlara söylemezler. Bu çok nadir görülen bir durumdur ve kimin daha çok etkilenebileceği tam olarak bilinmese de alkol ya da ilaç bağımlıları için bu risk daha fazladır. Kanada’da bu konu ile ilgili yapılan araştırmalardan biri, hayvanlarda anestezi altında iken bile hatırlamaya devam etmeyi sağlayan bir gen üzerinedir. Bu genin anestezi altında iken acıyı hissetmeye de neden olabileceği düşünülmektedir. 

Diğer bir araştırma ise, anestezik ilaçların vücutta metabolize olmasını etkileyen genler üzerinedir. Genetik farklılıklar her hastaya uygun dozu belirleme ve her hasta için farklı ilaç seçme durumunu ortaya çıkarabilmektedir. 

Ameliyattan sonra, anestezik ilaç etkisi azalmaya başlayınca, hasta acı ve rahatsızlık hissetmeye başlayabilir. Bu etkiden ne kadar çabuk kurtulacağınız kullanılan ilaca ve diğer faktörlere (yaş gibi) göre değişiklik göstermektedir. Yaşlı hastaların % 40’ı ve çocuk hastaların 3’te 1’i ameliyattan sonraki birkaç gün kafa karışıklığı ve düşünme zorluğu çekebilmektedir. Günümüzde tüm bu yan etkiler için en iyi ilaç zamandır. Uzmanlar hastaların anestezik ilaç etkisinden daha hızlı kurtulabilmesi için gerekli yeni ilaçlar üzerinde çalışmaktadır. Günümüzde genel anestezi hastaların çoğu için güvenli bir yöntemdir. Yan etkileri azdır ve ölüm riski çok düşüktür. Genel anestezi kaynaklı ölüm 250.000 hastada 1 görülür. 

Uzmanlar hastalara, anesteziden korktukları için önemli ameliyatları ertelememeleri gerektiğini söylemektedir. Konu ile ilgili endişelerini anestezi uzmanları ile konuşmalarını, merak ettiklerini sormalarını söylemektedirler. Konu ile ilgili bilgi sahibi olmak hastanın rahatlamasını sağlayacaktır.